ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

Τα ινομυώματα (ιατρικά λειομυώματα) είναι πολύ συχνοί καλοήθεις όγκοι του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Προέρχονται από τους λείους μυικούς ιστούς που αποτελούν το όργανο της μήτρας.
Ανευρίσκονται σε ποσοστά που κυμαίνονται σύμφωνα με διαφορετικές μελέτες έως και 40 έως και 60 ή και 70 % αν υπολογίσουμε και τα πολύ μικρά μεγέθη. Το μέγεθος τους μπορεί να κυμαίνεται από μικρότερα του ενός εκατοστού έως και μεγαλύτερα των 20 ή και 30 εκατοστών. Μπορεί να είναι μονήρη η πολλαπλά. Τα ινομυώματα είναι νόσος με επίπτωση κυρίως στην αναπαραγωγική περίοδο της γυναίκας, ανευρίσκονται συνήθως μετά τα 20 έτη ενώ μετά την εμμηνόπαυση συρρικνώνονται καθώς είναι όπως λέμε ορμονοεξαρτώμενα δηλαδή μεγαλώνουν με την δράση των οιστρογόνων, δηλαδή των ορμονών που παράγουν οι ωοθήκες κυρίως κατά την αναπαραγωγική ηλικία της γυναίκας.

Συμπτωματολογία
Τα ινομυώματα συνήθως είναι ασυμπτωματικά πολλές δε φορές ανευρίσκονται σε τυχαίο υπερηχογραφικό έλεγχο. Όταν προκαλούν συμπτώματα αυτά κυρίως έχουν την μορφή ακατάστατη η αυξημένη αιμορραγία κυρίως στη διάρκεια της περιόδου (μηνορραγία) ή και εκτός περιόδου μητρορραγία. Σπανιότερο σύμπτωμα μπορεί να είναι ο πόνος καθώς και το αίσθημα βάρους ειδικά σε πιο μεγάλα ινομυώματα. Επίσης συχνά προκαλούν αίσθημα πιέσης με συνοδά συμπτώματα από τα γειτονικά όργανα όπως συχνουρία από την πιεση ουροδόχου κύστης ή δυσκοιλιότητα από την πίεση του εντέρου.

Κάποιες φορές μπορούν να προκαλούν δυσκολίες στην σύλληψη – υπογονιμότητα, καθώς και προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτά μπορεί να είναι 1) ανώμαλη εμφύτευση του πλακούντα, 2) αποβολή πρώτου τριμήνου, 3) πρόωρες συσπάσεις μήτρας, 4)πρόωρη αποκόλληση πλακούντα. Τα συμπτώματα αυτά κατά διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σχετικά σπανια, ενώ τις περισσότερες φορές οι γυναίκες με ινομυώματα έχουνε μια ομαλή και ανεπιπλεκτή εγκυμοσύνη.

Διάγνωση
Η διάγνωση συνήθως γίνεται με το διακολπικό ή εξωτερικό υπερηχογράφημα της μήτρας. Επίσης μπορεί να βοηθήσει η μαγνητική τομογραφία MRI. Σε κάποιες περιπτώσεις και οι δείκτες CA 125.

Τι είναι η μυκητίαση;

Στα υγρά του κόλπου υπάρχουν μικρόβια που προστατεύουν τη γυναίκα από μολύνσεις δηλ ο γαλακτοβάκιλος («καλά μικρόβια» του κόλπου). Εκτός όμως από αυτό το μικρόβιο, υπάρχουν και άλλα μικρόβια που προκαλούν μυκητίαση σε πολύ μικρό ποσοστό. Υπάρχουν μύκητες κόλπου, που το ποσοστό τους φυσιολογικά δεν ξεπερνά το 2%.

Σε ειδικές καταστάσεις (αντιβιοτικά, κολπικές πλύσεις κ.α.), που o γαλακτοβάκιλος καταστρέφεται, αναπτύσσονται μύκητες, συνήθως Candida albicans. Περισσότερο από το 80% των γυναικών έχει ταλαιπωρηθεί από μια μυκητίαση στην περιοχή του κόλπου!

Είναι μία πολύ συχνή κολπική μόλυνση, η οποία δεν θεωρείται αμιγώς σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα, παρόλα αυτά μπορεί να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή.

Ποια αίτια προκαλούν τους μύκητες στα γεννητικά όργανα;

Η μυκητίαση των γεννητικών οργάνων είναι ευκαιριακή μόλυνση και συνδέεται με παράγοντες που την προκαλούν, όπως:

• Ευρέως φάσματος αντιβιοτικά
• Σακχαρώδης Διαβήτης
• Συχνές ενδοκολπικές πλύσεις
• Ανοσοκαταστολή
• Σπιράλ στο ενδομήτριο
• Εγκυμοσύνη
• Ελλιπής αλλά και υπερβολική υγιεινή
• Χρήση κορτιζόνης

Τα συμπτώματα της μόλυνσης από μύκητες κόλπου

Αν παρατηρήσεις κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα είναι πολύ πιθανό να έχεις μολυνθεί και θα πρέπει να κλείσεις άμεσα ραντεβού με τον γυναικολόγο σου.

• Φαγούρα στη περιοχή του κόλπου, μέσα στον κόλπο αλλά και στο δέρμα των έξω γεννητικών οργάνων.
• Πόνος κατά την σεξουαλική επαφή ή την ούρηση.
• Αυξημένη έκκριση κολπικών υγρών. Τα υγρά αυτά, συνήθως, είναι λευκά και παχύρρευστα, με κρεμώδη υφή ενώ τις πιο πολλές φορές δεν μυρίζουν άσχημα.
• Τοπικό πρήξιμο των έξω γεννητικών οργάνων, το οποίο μπορεί να συνοδεύεται από ερυθρότητα ή υπερευαισθησία.

Μύκητες από αντιβίωση

Πολλές γυναίκες φοβούνται ότι αν πάρουν αντιβίωση, αυτό μπορεί να τους προκαλέσει κολπική μόλυνση με μύκητες.

Ο φόβος αυτός είναι αληθινός γιατί, λόγω της αντιβίωσης, σκοτώνονται μαζί με τα άλλα μικρόβια και οι γαλακτοβάκιλλοι που βρίσκονται στον κόλπο. Οι γακακτοβάκιλοι φροντίζουν για την παραγωγή γαλακτικού οξύ, το οποίο με τη σειρά του ρυθμίζει το PH του κόλπου.

Αν το όξινο PH του κόλπου πειραχτεί, κάτι που συμβαίνει όταν λαμβάνεις αντιβίωση, τότε μπορεί να πολλαπλασιαστούν οι μύκητες στην κολπική περιοχή.

Η θεραπεία για την μυκητίαση των γεννητικών οργάνων

Για να αντιμετωπίσεις τους μύκητες στα γεννητικά όργανα, θα πρέπει να ακολουθήσεις την θεραπεία που θα σου προτείνει ο γυναικολόγος σου.Υπάρχουν θεραπείες μιας μέρας και θεραπείες που διαρκούν 3 έως 7 ημέρες ή και παραπάνω.

Οι χρόνιες μυκητιάσεις γεννητικών οργάνων, συνήθως, χρειάζονται θεραπεία με χάπια από το στόμα, οι οποίες διαρκούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.Δεν θα πρέπει να κάνουμε αυτοδιάγνωση και θεραπεία γιατί υπάρχει ο κίνδυνος λάθους ή συνύπαρξης της μυκητίασης με άλλη μόλυνση. Τέλος, υπάρχουν φάρμακα, που μειώνουν τα συμπτώματα, χωρίς να εκριζώνουν τη μόλυνση.

Αντιμετώπιση με κρέμα ή κολπικά υπόθετα;

Ανάλογα το βαθμό του προβλήματος, ο γιατρός σου θα σου συστήσει την κατάλληλη κρέμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος ή κάποιο ειδικό κολπικό υπόθετο για μύκητες.

Υπάρχουν και ειδικές αλοιφές για τους μύκητες στα γεννητικά όργανα. Ο γυναικολόγος σου θα σου προτείνει την ενδεδειγμένη θεραπεία για τους μύκητες κόλπου.

Θεραπεία για μύκητες στον κόλπο, χωρίς φάρμακα

Αν η κολπική μυκητίαση είναι στην αρχή, ίσως οι παρακάτω συμβουλές σε βοηθήσουν να την θεραπεύσεις με φυσικούς τρόπους, χωρίς τη χρήση φαρμάκων.

• Τοπικές πλύσεις με αλατόνερο- σε μια κούπα χλιαρό νερό πρόσθεσε ένα κουτάλι του γλυκού αλάτι.
• Μην κάνεις ντουζ με πολύ ζεστό νερό. Επέλεξε το φυσικό χαμομήλι για τοπική πλύση.
• Φόρεσε άνετα ρούχα και βαμβακερά εσώρουχα.
• Καλό στέγνωμα-σιδέρωμα ρούχων.
• Απόφυγε δραστηριότητες που αυξάνουν την υγρασία στην ευαίσθητη περιοχή, όπως η έντονη άθληση.
• Επαφές κατά προτίμηση με προφυλακτικό.

Σου ήρθε περίοδος κατά τη θεραπεία;

Αν κατά τη λήψη θεραπείας, σου έρθει περίοδος, ρώτησε τον γυναικολόγο σου αν θα πρέπει να διακόψεις τη θεραπεία και να την συνεχίσεις μετά την περίοδο ή αν θα πρέπει να αλλάξεις αγωγή για να σου χορηγήσει θεραπεία από το στόμα.

Υπάρχει μυκητίαση πέους;

Η αλήθεια είναι ότι οι άντρες είναι λιγότερο ευαίσθητοι στον μύκητα Candida albicans σχέση με τις γυναίκες. Παρόλα αυτά, αν η ερωτική τους σύντροφος μολυνθεί, τότε πρέπει και ο άνδρας να ακολουθήσει την ειδική θεραπευτική αγωγή.

Τελικά, οι μύκητες μολύνουν το πέος;

Οι άντρες μπορεί να προσβληθούν από μύκητες, αλλά σε αντίθεση με τις γυναίκες δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερα συμπτώματα. Κάποια από τα πιθανά συμπτώματα είναι:

• Μικρές πληγές στο άκρο του πέους.
• Το πέος να είναι καλυμμένο με ένα λευκό επίχρισμα.
• Κοκκινίλες & φλεγμονές στη βάλανο ή την πόσθη.
• Εκκρίσεις από το πέος.
• Τσούξιμο στην ουρήθρα.

Ποια είναι η θεραπεία για τους μύκητες στο πέος;

Η θεραπεία που θα ακολουθήσει ο σύντροφός σου θα πρέπει να είναι παρόμοια με τη δική σου και ο γυναικολόγος σου θα προτείνει και στους δύο αν θα πρέπει να πάρετε κάποια ειδική αλοιφή για μύκητες στα γεννητικά όργανα, χάπια για μύκητες πέους ή κάτι άλλο.

Κολπίτιδες

• Μυκητίαση

Η ΑΜΗ (Anti-Mullerian hormone) είναι μια ορμόνη που παράγεται από τις ωοθήκες, μετριέται στο περιφερικό αίμα μετά από απλή αιμοληψία και χρησιμοποιείται ως βιοχημικός δείκτης των εφεδρειών των ωοθηκών μιας γυναίκας καθώς και πρόγνωσης πιθανότητας επιτυχίας θεραπειών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και γέννησης υγιούς μωρού μετά από χρήση των δικών της ωαρίων.

Για να κατανοήσουμε το μηχανισμό παραγωγής και δράσης της ΑΜΗ θα πρέπει να πούμε δυο λόγια για την φυσιολογική λειτουργία και τη γένεση των ωοθυλακίων. Ήδη από τις πρώτες εβδομάδες της ζωής του θήλεος εμβρύου αρχίζει η δημιουργία των πρωτογενών ωοθυλακίων και γύρω στις 20 εβδομάδες τα πρωτογενή ωοθυλάκια αριθμούνται σε αρκετά εκατομμύρια. Κάθε ωάριο (αυγό) περιβάλλεται από μια ομάδα κυττάρων που ονομάζονται κοκκώδη κύτταρα και όλο αυτό το σύμπλεγμα αποτελεί το ωοθυλάκιο. Ωστόσο, μετά τις 20 εβδομάδες περίπου όπου και το μέγιστο του αριθμού αυτών (4-6 εκατομμύρια) αρχίζει η σταδιακή εκφύλιση τους που θα ολοκληρωθεί 5 περίπου δεκαετίες αργότερα με την εμμηνόπαυση.

Η ΑΜΗ μειώνεται φυσιολογικά με την ηλικία της γυναίκας καθώς μειώνεται λόγω εκφύλισης, ο αριθμός των πρωτογενών και ώριμων ωοθυλακίων, στα κοκκώδη κύτταρα των οποίων παράγεται η ΑΜΗ.

Ηλικιακό group 10η εκατοστιαία θέση 50η εκατοστιαία θέση
18-25 1,10 ng/dl 3,60
26-30 1,10 3,20
31-35 0,52 2,10
36-40 0,20 1,50
41-42 0,10 0,80
>42 0,09 0,50

Η μέτρηση της ΑΜΗ χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους επαγγελματίες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής τόσο ως προγνωστικός παράγων της επιτυχίας της IVF όσο και σαν παράγοντας τροποποίησης της χορηγούμενης αγωγής ή επιλογής πρωτοκόλλου, παρότι δεν υπάρχει σαφής κατευθυντήρια οδηγία.

Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Gynecology Obstetrics and Human Reproduction αναλύθηκαν 1803 κύκλοι IVF/ICSI και βρέθηκε ότι όταν υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ των τιμών FSH και AMH, μεγαλύτερη στατιστική σημασία είχε η χαμηλή τιμή της ΑΜΗ, παρά η αυξημένη της FSH ως προς τα ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης και αριθμού γεννήσεων.

Τα χαμηλά επίπεδα της ΑΜΗ σχετίζονται τόσο με πρόβλημα στο αριθμό όσο και στην ποιότητα των εναπομεινάντων ωοθυλακίων άρα και ωαρίων. Τα επίπεδα της ΑΜΗ είναι σταθερά κατά τη διάρκεια του κύκλου, άρα μπορούν να μετρηθούν οποιαδήποτε μέρα.

Ο σκοπός της ανάλυσης του σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα) είναι να δοθεί μία συνολική εκτίμηση της ποιότητας του, ώστε να εκτιμηθεί η ικανότητα του να γονιμοποιήσει.
Η ανάλυση σπέρματος περιλαμβάνει:

• Μακροσκοπική εξέταση
• Όγκος – Γενική Εμφάνιση – Ρευστοποίηση – Ιξώδες – Οσμή – PH
• Μικροσκοπική εξέταση
• Ανίχνευση συσσωματώσεων ή και συγκολλήσεων σπερματοζωαρίων.

Η παρουσία συγκόλλησης είναι υποδηλωτική, αλλά όχι ικανοποιητική ένδειξη μιας ανοσολογικής αιτίας στειρότητας.
Ανεύρεση άλλων κυτταρικών στοιχείων (π.χ. πυοσφαίρια, ερυθρά, πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα).

• Συγκέντρωση (αριθμός) σπερματοζωαρίων
  Η ακριβής μέτρηση του αριθμού των σπερματοζωαρίων γίνεται με την ογκομετρική αραίωση του δείγματος και στη συνέχεια, με τη χρήση του αιματοκυτταρομέτρου Neubauer, σύμφωνα με το σχετικό πρωτόκολλο του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.)
• Διαβάθμιση κινητικότητας σπερματοζωαρίων
  Η διαβάθμιση της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων που εφαρμόζεται βασίζεται στο σύστημα, το οποίο προτείνεται από τον Π.Ο.Υ
  α) κατηγορία α – ταχεία πρόσθια κίνηση
  β) κατηγορία b – αργή ή νωθρή πρόσθια κίνηση
  γ) κατηγορία c – επιτόπια κίνηση
  δ) κατηγορία d – ακινησία
  Τα χαρακτηριστικά της κινητικότητας του σπέρματος θεωρούνται ως ισχυρότερο από τις άλλες παραμέτρους ενδεικτικό στοιχείο της λειτουργικής του ικανότητας και κατά συνέπεια της δυνητικής γονιμότητας.
• Δείκτης κινητικότητας
  Ο δείκτης κινητικότητας υπολογίζεται με το ποσοστό των κινουμένων σπερματοζωαρίων στο σπερματικό υγρό και με την ποιότητα της κίνησής τους.
  Από έρευνες που έχουν γίνει προέκυψε ότι, η τιμή του δείκτη αυτού δύναται να θεωρηθεί ως ένδειξη γονιμότητας με την έννοια ότι εμφανίζεται υψηλότερος στους γόνιμους άνδρες.
• Αξιολόγηση μορφολογίας σπερματοζωαρίων
  Οι ανωμαλίες στη μορφολογία του σπέρματος εκτιμούνται με την εξέταση παρασκευασμάτων με χρώση Παπανικολάου, η οποία περιλαμβάνει την καταγραφή μιας ή και περισσοτέρων ανωμάλων μορφών που πιθανώς υπάρχουν. Εφαρμόζοντας την πολυπαραμετρική με αυστηρά κριτήρια μέθοδο που προτείνεται από τον Π.Ο.Υ., τα μη φυσιολογικά σπερματοζωάρια κατατάσσονται στις παρακάτω τέσσερις κατηγορίες.
  α) Σπερματοζωάρια με ανωμαλίες σχήματος και μεγέθους κεφαλής.
  β) Σπερματοζωάρια με ανωμαλίες αυχένα και ενδιαμέσου τμήματος.
  γ) Σπερματοζωάρια με ανωμαλίες ουράς.
  δ) Ανώριμες μορφές σπερματοζωαρίων.
• Δείκτες τερατοζωοσπερμίας
  Ο δείκτης αυτός είναι ο μέσος αριθμός ανωμαλιών ανά μη φυσιολογικό σπερματοζωάριο. Η μορφολογική αξιολόγηση των σπερματοζωαρίων και δείκτης τερατοζωοσπερμίας αποτελούν σημαντική ένδειξη της γονιμοποιητικής ικανότητας του σπέρματος in vitro καθώς και της φυσιολογικής γονιμότητας in vivo. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι, από έρευνες διαπιστώθηκε η πραγματοποίηση εγκυμοσύνης με τιμή του δείκτη τερατοωοσπερμίας μικρότερη ή ίση του 1,50.
• Διαχωρισμός ζώντων / νεκρών σπερματοζωαρίων – Μέθοδος Ηωσίνης.
  Στις περιπτώσεις όπου το ποσοστό των μη κινουμένων σπερματοζωαρίων υπερβαίνει το 50% του συνόλου, τότε θα πρέπει να εκτιμηθεί το ποσοστό των ζώντων σπερματοζωαρίων με την εφαρμογή της μεθόδου της ηωσίνης, όπως αυτή περιγράφεται στο επόμενο κεφάλαιο.

Τέλος, σημειώνεται ότι, για την αρχική αξιολόγηση του σπέρματος απαιτείται η λήψη δύο δειγμάτων με ενδιάμεσο χρόνο, ο οποίος εξαρτάται από τις τοπικές συνθήκες, αλλά οπωσδήποτε όχι λιγότερο των 7 ημερών και περισσότερο των τριών μηνών. Εάν τα αποτελέσματα ανάλυσης των δύο αυτών δειγμάτων διαφέρουν σημαντικά, τότε πρέπει να εξετασθούν πρόσθετα δείγματα για τον λόγο ότι έχει παρατηρηθεί ουσιώδης μεταβολή των παραμέτρων του σπέρματος μέσα σε διάφορες χρονικές περιόδους.

Φυσιολογικές τιμές παραμέτρων σπέρματος, σύμφωνα με τις Οδηγίες, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (W.H.O. 1992)

Όγκος: 2.0 ml ή μεγαλύτερος

PH: 7.2 – 8.0

Αριθμός: άνω των 20.000.000 ανά ml

Ολικός αριθμός: άνω των 40.000.000

Κινητικότητα: 50% ή μεγαλύτερη
(περιλαμβάνει το σύνολο αρίστης και μετρίας κινητικότητας)

Μορφολογία: άνω του 30% φυσιολογικές μορφές.

1. Πολύποδες ενδομητρίου-ενδοτραχήλου
2. Υπερπλασία ενδομητρίου απλή
3. Σύνθετη υπερπλασία
4. Σύνθετη υπερπλασία με ατυπία
5. Καρκίνος ενδομητρίου
6. Καρκίνος τραχήλου μήτρας
7. Καλοήθη κυστικά και συμπαγή μορφώματα ωοθηκών
8. Όγκοι οριακής κακοήθειας
9. Καρκίνος ωοθηκών

Για όλες τις ως άνω περιπτώσεις διενεργείται πλήρης γκάμα χειρουργικών επεμβάσεων που καλύπτουν όλο τον τομέα της γυναικολογικής νεοπλασίας και ογκολογίας όπως:

• Υστεροσκόπηση και απόξεση μήτρας
• Ολική υστερεκτομή μετά των εξαρτημάτων ή άνευ
• Συντηρητικές επεμβάσεις-διατήρηση γονιμότητας
• Ανοικτές ή Λαπαροσκοπικές επεμβάσεις

Επίσης σε συνεργασία με ογκολογικό team Ιατρών –(μαστολόγους, παθολόγους- ογκολόγους, ακτινοδιαγνώστες, επεμβατικούς ακτινολόγους, ακτινοθεραπευτές, παθολογοανατόμους, ανοσολόγους κ.α. ) διενεργούνται όπου απαιτείται ογκολογικά συμβούλια για τη συζήτηση περίπλοκων περιστατικών ούτω ώστε να αποφασίζεται και να προτείνεται η πλέον ενδεδειγμένη αντιμετώπιση για την κάθε ασθενή.

Στο ιατρείο μας υπάρχει μεγάλη εμπειρία και παρέχονται υπηρεσίες παρακολούθησης κύησης υψηλού κινδύνου όπως οι περιπτώσεις που αναφέρονται ενδεικτικά εν συνεχεία:

• Προεκλαμψία – υπέρταση κίνησης – σύνδρομο HELLP
• Σύνδρομο καθυστέρησης ανάπτυξης του εμβρύου-FGR- IUGR
• Σακχαρώδης διαβήτης κύησης
• Rh ευαισθητοποίηση
• Δίδυμη και πολύδυμη κύηση -σύνδρομο TTTS
• Λοιμώξεις στην κύηση όπως τοξόπλασμα, ερυθρά, λοίμωξη από κυτταρομεγαλοϊό CMV, από ιούς Coxcakie, σύφιλη, ηπατίτιδες B και C, HIV
• Χολόσταση κύησης
• Παθήσεις θυρεοειδή και κύηση
• Συγγενείς ανωμαλίες
• Κύηση σε μεγάλη ηλικία
• Υποβοηθούμενη αναπαραγωγή και κύηση.

Κύησης υψηλού κινδύνου απαντώνται στις μέρες μας σε όλο και μεγαλύτερη συχνότητα σαν συνέπεια της παρατηρούμενης αύξησης της ηλικίας τεκνοποίησης όπως και στη μεγάλη ανάπτυξη και αύξηση των τεχνικών εξωσωματικής γονιμοποίησης. Η προσεκτική και στενή παρακολούθηση αυτών των κυήσεων είναι απαραίτητη ούτως ώστε να προσδιοριστεί ο καλύτερος χρόνος τοκετού, εάν χρειάζεται αυτός να επισπευτεί, λαμβάνοντας υπόψη από την άλλη μεριά και τους κινδύνους που απορρέουν από την πρωιμότητα του νεογνού.

Παρέχουμε υπηρεσίες ελέγχου, διάγνωσης, παρακολούθησης και θεραπευτικής προσέγγισης των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν προβλήματα και καθυστερήσεις σε μία επιθυμητή εγκυμοσύνη. Ένα ζευγάρι μπορεί να χαρακτηριστεί υπογόνιμο όταν, ανάλογα με την ηλικία των δύο συζύγων η κύηση καθυστερεί μετά από ελεύθερες (δηλ. χωρίς καμία μορφή αντισύλληψης) σεξουαλικές επαφές που διαρκούν τουλάχιστον έξι μήνες για τους άνω των 40 ετών, ή 1 (κατ’ άλλους 2 χρόνια) χρόνο για μικρότερες ηλικίες.

Από τη στιγμή που το ζευγάρι πληροί τον παραπάνω ορισμό του υπογόνιμου ζευγαριού, προσφέρουμε και στους δύο συζύγους μια σειρά εξετάσεων ούτως ώστε να εντοπίσουμε και να διαγνώσουμε το πρόβλημα ή τα προβλήματα, ούτως ώστε να προτείνουμε την καταλληλότερη αγωγή και αντιμετώπιση τους.

Ενδεικτικά βασικές εξετάσεις που συνήθως συστήνονται στις περισσότερες περιπτώσεις υπογόνιμων ζευγαριών έχουν ως εξής:

Άντρας

• Σπερμοδιάγραμμα.
• Καλλιέργεια σπέρματος.
• Δείκτης κατάτμησης DNA σπερματοζωαρίων -DFI.
• Καρυότυπος
• Μοριακό έλεγχο κ.α.

Γυναίκα

• Καλλιέργεια κολπικού υγρού και ενδομητρίου.
• Ύστερο σαλπιγγογραφία
• ορμονικός έλεγχος
• έλεγχος ωορρηξίας
• έλεγχος θυρεοειδή
• Υπερηχογράφημα μήτρας και ωοθηκών
• καρυότυπος
• έλεγχος Θρομβοφιλίας
• Μαστογραφία
• Ανοσολογικός έλεγχος

Ο αρχικός έλεγχος εργαστηριακός και κλινικός του ζεύγους καθώς και η συζήτηση μαζί τους σχετικά με τον οικογενειακό τους προγραμματισμό και την επιθυμία άμεση η μελλοντικής τεκνοποίησης, το ζευγάρι ενημερώνεται για τις επιλογές που προτείνονται και επιλέγεται η κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση και αντιμετώπιση όπως:

• Σπερματέγχυση.
• Εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF-ICSI)με χρήση φαρμάκων πρόκληση πρόκλησης ωορρηξίας ή IVF χωρίς φάρμακα (φυσικός κύκλος).
• Ωάρια ή σπερματοζωάρια από δότη.
• Κατάψυξη ωαρίων-σπέρματος
• Κατάψυξη εμβρύων.

Συνήθως οι περισσότερες αποβολές (ποσοστό 50-70%) οφείλονται σε ανωμαλία του εμβρύου εξαιτίας μεταλλάξεων, δηλαδή διαταραχών στα γονίδια, που είτε κληρονόμησαν τυχαία από τους γονείς ή συνέβησαν λόγω επίδρασης τυχαίων βλαπτικών εξωτερικών παραγόντων, όπως τοξικές χημικές ουσίες και φάρμακα, ακτινοβολία, υπερθερμία, κλπ. Το γεγονός αυτό θεωρείται ένα απόλυτα φυσικό φαινόμενο που εμποδίζει την ανάπτυξη ενός εμβρύου που σχηματίζεται από όχι φυσιολογικά γεννητικά κύτταρα που υπάρχουν στο σώμα κάθε ανθρώπου. Θα πρέπει επομένως να τονισθεί, ότι η αποβολή αποτελεί μια πρόνοια της Φύσης να «διώξει» έναν παθολογικό οργανισμό. Άρα κατά κάποιον τρόπο η Φύση προβλέπει και δεν αφήνει να γεννηθεί ένας άνθρωπος που δεν είναι φυσιολογικός.

Γι’ αυτό η συνήθης συμβουλή σε κάθε ζευγάρι που είχε την ατυχία μιας αποβολής είναι η ενημέρωση για τις τυχόν αιτίες που ευθύνονται και η προτροπή να προσπαθήσει ξανά για μια κύηση γνωρίζοντας ότι έχει τις περισσότερες πιθανότητες για επιτυχή έκβασή της, αφού προηγουμένως υποβληθεί σε κάποιες απλές εξετάσεις από αυτές που θα αναφέρουμε πιο κάτω. Όταν όμως το δυσάρεστο φαινόμενο των αποβολών εμφανίζεται ξανά και ξανά, τότε εκτός της μικρής πιθανότητας να χάνονται συνεχώς κάποια όχι φυσιολογικά έμβρυα, θα πρέπει να αναζητήσουμε και μια παθολογική αιτία που τις προκαλεί και ευθύνεται για αποβολή ενός φυσιολογικού κυήματος.

Οι αιτίες αυτές είναι οι εξής:

• Μια λοίμωξη, όπως τοξόπλασμα, κυτταρομεγαλοϊό, λιστέρια, μυκόπλασμα, ερυθρά κ.α. στο πρώτο τρίμηνο. Γίνονται ειδικές εξετάσεις αίματος και κολπικού υγρού για την διάγνωση λοίμωξης από αυτά τα μικρόβια.
• Ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας, κυρίως συγγενή διαφράγματα, ενδομητρικές συμφύσεις, υποβλενογόνια ινομυώματα κ.α. Γίνεται συνήθως ένα ενδοκολπικό υπερηχογράφημα. Μπορεί όμως να γίνει και υδρο-υστερογραφία, τρισδιάστατο υπερηχογράφημα, υστεροσαλπιγγογραφία, υστεροσκόπηση.
• Ορμονικές διαταραχές που έχουν σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός πτωχού – ανεπαρκούς ενδομητρίου, που δεν θα μπορεί να θρέψει ένα έμβρυο στις πρώτες εβδομάδες της ζωής του.
  Γίνονται ειδικές εξετάσεις για μέτρηση ορμονών. Μπορεί επίσης να γίνει λήψη ενδομητρικού ιστού για ιστολογική εξέταση, ανοσοϊστοχημικό έλεγχο και μέτρηση ειδικών πρωτεϊνών.
• Μεταβολικά και αυτοάνοσα νοσήματα όπως, σακχαρώδης διαβήτης, αντιφωσφολιπιδικό σύνδρομο, κολλαγονώσεις κ.α.
• Διαταραχές της πηκτικότητας του αίματος, νοσήματα γνωστά σαν θρομβοφιλίες. Γίνονται οι αντίστοιχες ποιοτικές δοκιμασίες και ποσοτικές μετρήσεις των παραγόντων πηκτικότητος.
• Γενετικά νοσήματα, δηλαδή διαταραχή στη δομή των χρωματοσωμάτων -γονιδίων ενός εκ των δύο συζύγων. Εάν κάνουμε τον έλεγχό μας μέχρι αυτό το σημείο, θα βρεθεί παθολογική αιτία περίπου σε 1 στις 4 περιπτώσεις ζευγαριών με επαναλαμβανόμενες αποβολές.

Οι περισσότερες περιπτώσεις παραμένουν σχετικά αδιευκρίνιστες. Στις περιπτώσεις αυτές έχουν ενοχοποιηθεί ανοσολογικές αιτίες και διαταραχές που έχουν σαν αποτέλεσμα την απόρριψη του εμβρύου σαν ξένο σώμα. Στις φυσιολογικές εγκυμοσύνες έχει βρεθεί ότι η μητέρα αναπτύσσει έναν προστατευτικό μηχανισμό προς το έμβρυό της [που γι’ αυτήν είναι ένα είδος μεταμόσχευσης ενός ξένου οργανισμού προερχόμενου κατά 50% από κύτταρα του συζύγου και λογικά θα έπρεπε να τον καταστρέφει] και καταφέρνει όμως να συμβιώσει μαζί με αυτό επί 9 μήνες χωρίς προβλήματα. Η προστασία αυτή δημιουργείται από το ανοσοποιητικό σύστημα και συμμετέχουν κύτταρα του αίματος (λεμφοκύτταρα) και πρωτεϊνικές ουσίες (αντισώματα, κυτοκίνες, κ.α.) που εγγυούνται την σωστή ανάπτυξη στο έμβρυο. Όταν αυτός ο προστατευτικός μηχανισμός αποτύχει, τότε η μητέρα αποβάλει το έμβρυο της.

Τα τελευταία χρόνια, οι πρόοδοι στον τομέα της ανοσολογίας με την μελέτη της ιστοσυμβατότητος στις μεταμοσχεύσεις οργάνων σώματος μας έδωσε την δυνατότητα να κατανοήσουμε αρκετά στοιχεία από τους μηχανισμούς που συμμετέχουν και στην κύηση.

Οι εξετάσεις που υποβάλλεται ένα ζευγάρι που εμφανίζει επαναλαμβανόμενες αποβολές, τις διαχωρίζουμε σε 3 κύριες κατηγορίες:

• Σε αυτές που αναζητούμε ήδη γνωστές και αποδεδειγμένες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν αποβολή ενός φυσιολογικού κυήματος (υποχρεωτικές εξετάσεις). Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται η εξέταση του καρυοτύπου, η αναζήτηση αντιφωσφολιπιδικών αντισωμάτων (κυρίως αντι-καρδιολιπινικά αντισώματα και αντιπηκτικά λύκου), το υπερηχογράφημα, η υστεροσκόπηση και οι διάφοροι ορμονικοί προσδιορισμοί.
• Σε αυτή την κατηγορία αυτή ανήκουν εξετάσεις που συχνά έχουν παθολογικά ευρήματα σε γυναίκες με αποβολές, χωρίς ποτέ μέχρι τώρα να έχει αποδειχθεί η άμεση συσχέτιση τους με την αποβολή είτε χωρίς να έχει αποδειχθεί κάποια ικανή θεραπευτική αντιμετώπιση (μη απαραίτητες εξετάσεις). Εδώ τοποθετούμε την αναζήτηση των αυτό-αντισωμάτων ΑΝΑ & ΑΘΑ, τον ανοσοφαινότυπο (ΝΚ κύτταρα), την τυποποίηση των αντιγόνων ιστοσυμβατότητος HLA, τα αντι-πατρικά αντισώματα, τον έλεγχο θρομβοφιλίας, κ.ά. Αυτές οι εξετάσεις γίνονται κυρίως σαν προγνωστικοί δείκτες για την επιτυχή έκβαση της επόμενης εγκυμοσύνης.
• Εδώ περιλαμβάνονται οι εξετάσεις που γίνονται στα πλαίσια μίας ερευνητικής προσπάθειας για την ανακάλυψη νέων αιτίων στειρότητος και γονιμότητος, παραγόντων κινδύνου για την ομαλή ανάπτυξη μίας αρχόμενης κύησης και τυποποίηση νέων αξιόπιστων διαγνωστικών τεχνικών (προαιρετικές εξετάσεις). Στα σημερινά ερευνητικά προγράμματα ανήκουν η ανίχνευση πρωτεϊνικών και ανοσολογικών δεικτών στο ενδομήτριο και η έγχρωμη κολπική υπερηχογραφία της μήτρας (Doppler).